Na gruncie polskiego systemu prawnego utrata przysłowiowego ,,prawka” jest możliwa w różnych przypadkach – powyższy artykuł skupia się na kwestii utraty prawa jazdy i zakazu prowadzenia pojazdów z punktu widzenia przepisów kodeksu karnego i kodeksu wykroczeń.
Kwestię zatrzymania prawa jazdy przez policjanta reguluje art. 135 ustawy prawo o ruchu drogowym. Przepis ten wskazuje przypadki obligatoryjnego i fakultatywnego zatrzymania prawa jazdy.
I tak: policjant zatrzyma wydane w kraju prawo jazdy za pokwitowaniem w przypadku m.in. uzasadnionego podejrzenia, że kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu, natomiast może zatrzymać wydane w kraju prawo jazdy za pokwitowaniem w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów. W tym drugim przypadku otrzymane od policjanta pokwitowanie uprawnia do kierowania pojazdem w ciągu 7 dni. Zatrzymanie wydanego w kraju prawa jazdy następuje w formie elektronicznej.
Procedura wydania postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy w ww. przypadkach przebiega następująco: postanowienie takie wydaje w terminie 14 dni odpowiednio od dnia otrzymania informacji o zatrzymaniu prawa jazdy albo od dnia otrzymania prawa jazdy:
- prokurator – w toku postępowania przygotowawczego, a sąd – po przekazaniu sprawy do sądu;
- w sprawie o wykroczenie – sąd właściwy do rozpoznania sprawy.
O wydaniu postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy zawiadamia się właściwego starostę. Na postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy służy zażalenie.
Jeśli zaś chodzi o wykroczenia, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów to są to m.in. wykroczenie spowodowania zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym (art. 86 § 1 k.w.) czy też wykroczenie niezastosowania się do sygnału lub polecenia w ruchu drogowym (art. § 92 § 2 k.w.). Zakaz prowadzenia pojazdów orzeka się zaś m.in. za wykroczenie prowadzenia pojazdu w stanie po użyciu alkoholu (art. 87 § 1 k.w.).
Jeśli zaś chodzi o przestępstwa to sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w razie skazania za przestępstwo określone w:
- 178b k.k. (niedostosowanie się do polecenia zatrzymania pojazdu) lub art. 180a k.k. (prowadzenie pojazdu po cofnięciu uprawnień);
- 244 k.k. (niestosowanie się do orzeczonych środków karnych), jeżeli czyn sprawcy polegał na niezastosowaniu się do zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.
Sąd orzeka, na okres nie krótszy niż 3 lata, zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa wymienionego powyżej był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173 (katastrofa w komunikacji), art. 174 (sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy w komunikacji) lub art. 177 (spowodowanie wypadku w komunikacji).
W przypadku wykroczeń orzeka się zakaz od 6 miesięcy do lat 3, natomiast w przypadku przestępstw – od roku do lat 15 (z wyjątkami przewidzianymi w ustawie). Orzeczony zakaz biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia, z tymże na poczet orzeczonego zakazu zalicza się okres zatrzymania prawa jazdy lub innego dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu.
Z punktu widzenia poruszanego zagadnienia należy odróżnić kwestię prowadzenia pojazdu bez uprawnień, tj. sytuację, gdy dana osoba nigdy nie uzyskała prawa jazdy (wykroczenie uregulowane w art. 94 § 1 k.w., za które może być orzeczona kara grzywny, a także może być orzeczony dodatkowo zakaz prowadzenia pojazdów) od prowadzenia pojazdu po cofnięciu uprawnień (przestępstwo uregulowane w art. 180a k.k., za które może być orzeczona kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat dwóch, przestępstwo to polega na niestosowaniu się do decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami) oraz od prowadzenia pojazdu mimo orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdu jako środek karny (przestępstwo uregulowane w art. 244 k.k., za które może być orzeczona kara pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu). Jeżeli sprawca popełnił czyn z art. 180a k.k. w czasie trwania zakazu prowadzenia pojazdów i zakaz ten obejmuje pojazd, jakim kierował sprawca, oba te przepisy powinny znaleźć się w kwalifikacji prawnej czynu; przepisem surowszym jest wówczas art. 244 k.k. i to na podstawie tego przepisu sąd wymierza karę.
Informujemy, że Kancelaria zajmuje się sprawami związanymi z poruszanymi w artykule kwestiami, a w szczególności obroną w postępowaniu karnym i w sprawach o wykroczenia.