W opinii publicznej powszechną wiedzą jest, że osoba, której organy ścigania postawiły zarzuty karne może przyznać się do winy. Takie zachowanie podejrzewanego, podejrzanego czy oskarżonego ma na celu doprowadzić do łagodniejszego wymiaru kary. Należy jednak pamiętać, że wszelkie informacje udzielone funkcjonariuszom organów ścigania mogą zostać wykorzystane przeciwko podejrzewanemu, podejrzanemu czy oskarżonemu, niezależnie od zapewnień udzielanych przez tych funkcjonariuszy.

Zatem przyznanie się do winy powinno być starannie przemyślane po rozważeniu wszystkich argumentów za i przeciw, czy takie postępowanie jest dla oskarżonego opłacalne.

W tym miejscu warto zaznaczyć, że niezależnie od powyższego osoba występująca w postępowaniu w charakterze podejrzanego czy oskarżonego nie odpowiada karnie za treść złożonych przez siebie wyjaśnień. Jednakże nie oznacza to, że składanie fałszywych wyjaśnień pozostaje bez negatywnych skutków. W przypadku ustalenia przez organy ścigania lub sąd innego stanu faktycznego niż, ten przedstawiony przez podejrzanego/oskarżonego spowoduje uznaniem złożonych wyjaśnień za niewiarygodne, co nie polepsza sytuacji procesowej.

Jeśli oskarżony dojdzie do wniosku, że chce przyznać się do winy, powinien zapoznać się i zrozumieć różnice wynikające z trybów konsensualnego (upadłego) zakończenia postępowania.

Kodeks postępowania karnego przewiduje trzy możliwości kompromisowego zakończenia postępowania, jest to:

1) dobrowolne poddanie się karze – do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej, oskarżony, któremu zarzucono przestępstwo zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności, może złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego. Sąd może uwzględnić wniosek o wydanie wyroku skazującego, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości, a cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości; uwzględnienie wniosku jest możliwe jedynie wówczas, gdy prokurator wyrazi zgodę, a pokrzywdzony należycie powiadomiony o terminie rozprawy oraz pouczony o możliwości zgłoszenia przez oskarżonego takiego wniosku nie zgłosi sprzeciwu;

2) skazanie bez rozprawy – jeżeli oskarżony przyznaje się do winy, a w świetle jego wyjaśnień okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte, można zaniechać przeprowadzenia dalszych czynności. Prokurator, zamiast z aktem oskarżenia, występuje do sądu z wnioskiem o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub innych środków przewidzianych za zarzucany mu występek, uwzględniających również prawnie chronione interesy pokrzywdzonego. Uzgodnienie może obejmować także wydanie określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu.

3) wniosek o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego – oskarżony, któremu zarzucono przestępstwo zagrożone karą nieprzekraczającą 15 lat pozbawienia wolności, może przed doręczeniem mu zawiadomienia o terminie rozprawy złożyć wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego. Wniosek może również dotyczyć wydania określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu.

Powyższe instytucje różnią się od siebie między innymi: czasem zastosowania – w zależności od konkretnego etapu postępowania karnego, konsekwencjami dotyczącymi wymiaru kary, możliwością podniesienia niektórych zarzutów w postępowaniu apelacyjnym, czy też podmiotem, który jest uprawniony do złożenia ww. wniosków.

Ponownie należy w tym miejscu wskazać, że aby skutecznie zadbać o swój interes należy kompleksowo przeanalizować swoją sytuację procesową, która każdorazowo powinna podlegać indywidualnej opinii. Uprzejmie informujemy, że Kancelaria w sposób kompleksowy zajmuje się sprawami karnymi na każdym etapie.

Autorem niniejszego artykułu jest aplikant adwokacki Dominik Wąs.