Do końca czerwca 2022 r. obowiązywało porozumienie zawarte między Zakładem Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) a norweskim odpowiednikiem tej instytucji dotyczące koordynacji zabezpieczenia społecznego marynarzy zamieszkujących w Polsce, a pracujących na statkach norweskich. Dotychczas potwierdzenie podlegania ubezpieczeniom społecznym stanowiło zaświadczenie W/NOR. Od 1 lipca 2022 r. procedura ta przestaje obowiązywać.

Strona norweska zaproponowała dwa rozwiązania na wypadek nieprzedłużenia wspomnianego porozumienia: ubezpieczenie polskich marynarzy w norweskim systemie ubezpieczeń społecznych albo indywidualne składanie wniosków polskich marynarzy o uznanie polskiego ubezpieczenia w ZUS.

Co istotne, polski system ubezpieczeń społecznych nie jest jeszcze w pełni przystosowany do obejmowania polskich marynarzy pływających na statkach norweskich ubezpieczeniem społecznym, uprawniającym do wydania zaświadczenia A1. Możliwość zastosowania norweskiego systemu ubezpieczeń społecznych nie jest pewna pod względem uprawnienia do uzyskania świadczeń. Co prawda zakres ubezpieczeń społecznych w Norwegii jest szerszy, ale nie ma jasnych regulacji dających pewność marynarzom polskim, że otrzymają oni później świadczenia w ramach systemu norweskiego. Z tej też przyczyny rekomendowanym rozwiązaniem będzie przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia w Polsce. Osoby, które obejmowane są ubezpieczeniami społecznymi na zasadach dobrowolności, zgłaszają wniosek o objęcie tymi ubezpieczeniami w terminie przez siebie wybranym. Od 2022 r. objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami nastąpi tylko na podstawie zgłoszenia złożonego na odpowiednim formularzu.

Jeśli pojawi się problem z uzyskaniem zaświadczenia A1 lub zaświadczenie zostało przez ZUS cofnięte warto rozważyć złożenie wniosku o zawarcie porozumienia wyjątkowego. Jest to porozumienie mające na celu utrzymanie w stosunku do osoby ubezpieczonej ustawodawstwa państwa zwykłego wykonywania pracy podczas jej wykonywania na obszarze innego państwa UE/EOG. Porozumienie wyjątkowe zawierane jest pomiędzy polską instytucją ubezpieczeniową (tj. ZUS-em) a instytucją ubezpieczeniową z innego państwa (norweską). Ważne jest, że, porozumienie wyjątkowe może zostać zawarte wyłącznie w interesie danej osoby lub kategorii osób. W związku z tym same udogodnienia administracyjne nie mogą stanowić jedynego powodu zawarcia porozumienia, a konieczne jest wystąpienie nadrzędnego interesu danej osoby.

Na ten moment nie zostały wprowadzone regulacje prawne dotyczące zabezpieczenia społecznego tej szczególnej grupy zawodowej, jaką są marynarze. Nie oznacza to jednak, że aktualne regulacje pozostawiają marynarzy „za burtą polskiego systemu ubezpieczeń społecznych”. BD Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Barcz – Domańska świadczy pomoc w zakresie ubezpieczeń społecznych marynarzy, w tym zawierania porozumień indywidualnych pomiędzy ZUS a NIS.