Spółki osobowe prawa handlowego zostały uregulowane w ustawie z dnia 15 września 2000 r. Kodeks Spółek Handlowych (dalej: „ksh”). Przedsiębiorcy często decydują się na zawiązanie spółki osobowej w celu realizacji określonego zadania. Spółki osobowe niekiedy chronią interesy wspólników, wobec tego są one dla nich korzystnym rozwiązaniem. Na przełomie poprzednich lat, zauważalny jest wzrost ilości spraw dotyczących spółek osobowych, a które dotarły przed Sąd Najwyższy. W doktrynie wskazuje się, że w odniesieniu do spółek osobowych na uwagę zasługuje fakt, że na tle orzecznictwa ujawniają się w istocie trzy obszary problemowe:

1) związany z odpowiedzialnością wspólników za zobowiązania spółki osobowej,

2) dotyczący sposobu reprezentacji spółki osobowej,

oraz

3) dotyczący problematyki związanej z ustaniem bytu prawnego spółki osobowej.

Wobec tego, że w świetle przepisów ksh, wyróżniamy cztery spółki osobowe, tj. spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową oraz spółkę komandytowo-akcyjną, ich regulacja ustawowa jest obszerna. Niniejszy artykuł skupia swoją uwagę na odpowiedzialności wspólników za zobowiązania tych spółek.

W większości wspólnicy odpowiadają tak samo, z małymi wyjątkami. W wyjątkach jednak tkwi cały sens podziału spółek osobowych na cztery typy. Każda z nich ma swoją charakterystyczną cechę, dzięki której jest niepowtarzalna. Podmioty zawiązujące spółkę osobową przy wyborze typu spółki kierują się przede wszystkim możliwością regulowania odpowiedzialności za jej zobowiązania.

Ogólna zasada została wyrażona przez ustawodawcę w art. 22 § 2 ksh, który stanowi, że każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Zatem, co do zasady wspólnik w spółce osobowej prawa handlowego może ponosić odpowiedzialność osobistą, nieograniczoną, solidarną oraz subsydiarną. Ponieważ spółka osobowa nie ma osobowości prawnej, ustawodawca rozszerzył odpowiedzialność spółki obciążając nią również wspólników.

        1. Spółka jawna

Spółka jawna jako samodzielny oraz odrębny od wspólników podmiot prawa ponosi pełną odpowiedzialność za swoje zobowiązania. Odpowiada całym swoim mieniem, na które składają się wkłady wspólników, jak również tym mieniem, które spółka w czasie swojego funkcjonowania nabyła. Ponieważ spółka jawna nie ma osobowości prawnej, natomiast posiada zdolność do czynności prawnych, ustawodawca rozszerza tę odpowiedzialność obciążając nią również wspólników. Odpowiedzialność ta ma charakter osobisty, nieograniczony, solidarny oraz subsydiarny. Odpowiedzialność za zobowiązania spółki obejmuje swoim zakresem długi spółki jawnej i dotyczy także wspólników takiej spółki. Wspólnicy spółki jawnej odpowiadają za wszelkie zaległości spółki istniejące w czasie, w którym pozostawali wspólnikami spółki. Wspólnik spółki jawnej nie ma możliwości uwolnienia się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki jawnej, ustawodawca nie przewidział przesłanek wyłączających jego odpowiedzialność. Jedynym rozwiązaniem, które może zastosować wspólnik jest przedstawienie wierzycielowi zarzutów przysługujących spółce.

        2. Spółka partnerska

Cechą odróżniającą spółki partnerskie od pozostałych spółek jest pozycja partnera. W świetle przepisów ksh, partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu przez pozostałych partnerów, jak też nie odpowiada za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, jeżeli osoby te podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działania spółki. Partner nie odpowiada więc za tzw. „błąd w sztuce” innego partnera. Uzasadnieniem takiego rozwiązania jest to, że każdy partner ma świadczyć swoje usługi samodzielnie, ponieważ ma spełnione odpowiednie ku temu kwalifikacje. Za zobowiązania będzie odpowiadał tylko ten partner, który świadczył te usługi, choć są to zobowiązania spółki, a nie tylko jego.

Reasumując, zgodnie z ogólną zasadą, partnerzy odpowiadają tylko za swoje zobowiązania solidarnie ze spółką i subsydiarnie za własne działania. Oznacza to tyle, że partner odpowiada za zobowiązania innego partnera tylko poprzez majątek wniesiony do spółki.

        3. Spółka komandytowa

Tytułem wstępu wskazać należy, że za zobowiązania spółki wobec wierzycieli co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.

Komandytariusz odpowiada do wysokości określonej w umowie sumy komandytowej i jest wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu wniesionego do spółki. Ważnym jest fakt, iż pomimo ograniczenia wynikającego z wysokości sumy komandytowej, komandytariusz odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem, teraźniejszym i przyszłym. Wobec tego, iż odpowiedzialność komandytariusza sprowadza się do wysokości sumy komandytowej, w doktrynie istnieje uzasadniony pogląd, że komandytariusz odpowiada jedynie za zobowiązania pieniężne. Wskazuje się także, że jeśli szkodę da się wycenić, wówczas komandytariusz również odpowiada za takie zobowiązanie. Pamiętać jednak należy o tych sytuacjach, w których komandytariusz jednak odpowiada za zobowiązania spółki komandytowej na takich samych zasadach jak komplementariusz. Chodzi tu o sytuacje, w których w firmie spółki znajduje się nazwisko lub firma (nazwa) komandytariusza (art. 104 § 4 ksh), gdy komandytariusz dokona w imieniu spółki czynności prawnej, nie ujawniając swojego pełnomocnictwa (art. 118 § 2 in principio ksh) lub gdy komandytariusz działa bez umocowania albo gdy przekroczy jego zakres (art. 118 § 2 in fine ksh). Jednocześnie należy mieć na uwadze komandytariusza, któremu udzielone zostało pełnomocnictwo do reprezentowania spraw spółki komandytowej i jego działania zostały dokonane zgodnie z umocowaniem.

Wobec tego, że komplementariusz jest wspólnikiem aktywnym, reprezentuje spółkę komandytową, ponosi on nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania powstałe w wyniku prowadzenia działalności gospodarczej spółki komandytowej. W orzecznictwie wskazuje się, że poprzez wyrażenie “zobowiązania spółki” należy rozumieć jej zobowiązania ze stosunków zewnętrznych tj. wobec jej kontrahentów, bądź jej zobowiązania publicznoprawne. Odpowiedzialność komplementariusza nie jest ograniczona, tak jak ma to miejsce w przypadku odpowiedzialności za zobowiązania komandytariusza. Wniesienie do spółki wkładu oraz wysokość sumy komandytowej w tym przypadku nie ma żadnego znaczenia.

        4.Spółka komandytowo-akcyjna

Akcjonariusz, w świetle art. 135 ksh, co do zasady, nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki komandytowo-akcyjnej.

Odpowiedzialność komplementariusza w spółce komandytowo-akcyjnej jest odpowiedzialnością nieograniczoną, osobistą, solidarną i subsydiarną. Oznacza to, że komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, a wierzyciel może zaspokoić swoją wierzytelność w pełnej wysokości z majątku komplementariusza (o ile komplementariusz jest „wypłacalny”). Ważnym jest również fakt, że odpowiedzialności tej nie można wyłączyć ze skutkiem wobec osób trzecich, ponieważ zasady odpowiedzialności komplementariusza w spółce mają charakter norm ius cogens.

Jednocześnie wskazać należy, iż uzyskanie przez komplementariusza podwójnego statusu, tj. uzyskanie również statusu akcjonariusza, poprzez wniesienie wkładu na poczet kapitału zakładowego, nie ma wpływu na jego odpowiedzialność. W tym przypadku nadal ponosi on odpowiedzialność osobistą, nieograniczoną, solidarną i subsydiarną

Autorem niniejszego artykułu jest apl. adw. Weronika Łepik.

Kontakt z Kancelarią możliwy jest przez Facebooka’a lub:

☎️: + 48 91 484 29 35

✉️: kancelaria@kancelaria-bd.pl

#prawnik #adwokat #kancelariaszczecin #ksh #prawohandlowe