W dniu 25 września 2024 r. wejdzie w życie Ustawa z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów, za wyjątkiem przepisów zawartych w art. 5 ust. 4, art. 25 ust. 1 pkt. 8 oraz przepisów rozdziału 4 Ustawy, które to wejdą w życie w dniu 25 grudnia 2024 r. Ustawa ta jest efektem prac legislacyjnych podjętych na skutek Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.

Na wstępie należy wskazać, że sygnalistą jest osoba fizyczna zgłaszająca lub ujawniająca publicznie informację o naruszeniu prawa w kontekście związanym z pracą, w tym m.in. pracownik, osoba zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej, przedsiębiorca, wolontariusz, praktykant. Sygnalista podlega ochronie od momentu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego pod warunkiem, że miał uzasadnione podstawy, by sądzić że ujawniana przez niego informacja jest prawdziwa w chwili dokonania zgłoszenia.

Na skutek ustawy podmioty prawa publicznego i prywatnego zatrudniające powyżej 50 pracowników obowiązane są do ustanowienia procedur dot. zgłaszania naruszeń i podejmowania działań następczych po dokonanym zgłoszeniu, w tym w szczególności środków ochrony przewidywanych wobec osób zgłaszających, w formie regulaminu.

Sygnaliści będą mogli dokonywać zgłoszeń przy pomocy trzech kanałów informacyjnych: wewnętrznych, zewnętrznych, a także poprzez ujawnienie publiczne. Zgłoszenie wewnętrzne to ustne lub pisemne przekazanie informacji na temat naruszeń w obrębie podmiotu prywatnego w sektorze prywatnym lub publicznym. Zgłoszenie zewnętrzne oznacza ustne lub pisemne przekazanie informacji na temat naruszeń właściwym organom publicznym. Zaś ujawnienie publiczne to podanie informacji na temat naruszeń do wiadomości publicznej, przy czym uprzednio należy skorzystać z procedury zgłoszenia wewnętrznego i zewnętrznego lub w określonych przypadkach wyłącznie zewnętrznego, zaś w odpowiedzi na zgłoszenie nie podjęto w terminie odpowiednich działań.

Wprowadzana ustawa będzie regulowała:

1) warunki objęcia ochroną sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa;

2) środki ochrony sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa;

3) zasady ustalania wewnętrznej procedury zgłaszania informacji o naruszeniach prawa i podejmowania działań następczych;

4) zasady zgłaszania informacji o naruszeniach prawa organowi publicznemu;

5) zasady ujawnienia publicznego informacji o naruszeniach prawa;

6) zadania Rzecznika Praw Obywatelskich związane ze zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa;

7) zadania organów publicznych związane ze zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa i z podejmowaniem działań następczych.

Autorem niniejszego artykuły jest apl. adw. Weronika Łepik.

Uprzejmie informujemy, że Kancelaria udziela pomocy prawnej w powyższym zakresie.