Dozór elektroniczny – co to jest? Możliwe rozszerzenie zastosowania dozoru elektronicznego.

W dniu 22 lipca 2022 r. Sejm RP uchwalił nowelizację kodeksu karnego wykonawczego. Nowe przepisy zakładają m.in. rozszerzenie zastosowania tzw. dozoru elektronicznego. W myśl powyższej noweli w sprawach dotyczących możliwości odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego będzie mogła – poza sądem penitencjarnym – podejmować decyzje także komisja penitencjarna w zakładzie karnym, w którym skazany przebywa. Komisja penitencjarna będzie mogła udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:

1. wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 4 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 k.k. (recydywa wielokrotna);
2. skazany rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym;
3. odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary;
4. za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności;
5. skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
6. osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły na to zgodę.

Nowe przepisy przewidują także modyfikację obecnych przesłanek stosowania systemu dozoru elektronicznego przez:

1. możliwość udzielenia zezwolenia na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego również skazanemu, wobec którego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 k.k. (recydywa wielokrotna);
2. zamianę przesłanki pozytywnej („jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary”) na przesłankę negatywną („odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary”).

Nowelizacja przewiduje również, że jeśli prokurator przed zakończeniem posiedzenia sądu oświadczy, że sprzeciwia się udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego to wykonanie postanowienia sądu będzie wstrzymane do czasu jego uprawomocnienia.  

Powyższe zmiany należy ocenić pozytywnie, albowiem umożliwią szerszej grupie skazanych złożenie wniosku o odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. 

Przypomnieć bowiem należy, że dozór elektroniczny pozwala skazanemu na odbywanie kary pozbawienia wolności w warunkach wolnościowych, w miejscu jego stałego pobytu, przy zastosowaniu systemów elektronicznych ograniczających jego swobodę poruszania się. Skazany odbywający karę pozbawienia wolności w ramach dozoru elektronicznego zobowiązany jest nosić na nodze (rzadziej na ręce) nadajnik radiowy połączony z urządzeniem monitorującym zainstalowanym w miejscu jego stałego pobytu. Osoba objęta dozorem obowiązana jest znajdować się w miejscu stałego pobytu w godzinach określonych przez sąd, a o każdym naruszeniu zasad udzielonego zezwolenia informowany jest sąd i kurator zawodowy.

Niewątpliwe zatem system dozoru elektronicznego, mimo ograniczeń, pozwala na prowadzenie przez skazanego w miarę normalnego trybu życia.

Obecnie obowiązujące przepisy kodeksu karnego wykonawczego stanowią, że o zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego może wnioskować skazany, wobec którego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy, posiadającego miejsce stałego pobytu oraz zgodę osób pełnoletnich wspólnie z nim zamieszkujących. 

Co istotne, zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie udziela się skazanemu w warunkach określonych w art. 64 § 2 k.k. (recydywa wielokrotna). W przedmiocie udzielenia zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego rozstrzyga sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa. 

adwokat Banach Patrycja