Komu przysługuje zadośćuczynienie i odszkodowanie za zbrodnicze dziania aparatu państwa w czasie komunizmu?

W ostatnim czasie w przestrzeni publicznej coraz głośniej omawiane są sprawy działaczy niepodległościowych z czasów komunizmu.

W niniejszym artykule zostanie wskazany katalog osób, które mogą dochodzić roszczeń odszkodowawczych oraz zadośćuczynień za represje stosowane wobec swoich bliskich w latach 1945 – 1989. Odszkodowania i zadośćuczynienia przyznawane są na podstawie  ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.  Zgodnie z wyżej wskazaną ustawą uprawnienie do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych i zadośćuczynień przysługuje:

– osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego,

– osobom, mieszkającym obecnie bądź w chwili śmierci w Polsce, represjonowanym przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organy pozasądowe, działające na obecnym terytorium Polski w okresie od dnia 1 lipca 1944 r. do dnia 31 grudnia 1956 r. oraz na terytorium Polski w granicach ustalonych w Traktacie Ryskim, w okresie od dnia 1 stycznia 1944 r. do dnia 31 grudnia 1956 r., za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego lub z powodu takiej działalności,

– osobie, która w okresie od dnia 1 listopada 1982 r. do dnia 28 lutego 1983 r. pełniła czynną służbę wojskową, do odbycia której została powołana za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego,

– dziecku matki pozbawionej wolności, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia, które przebywało wraz z matką w więzieniu lub innym miejscu odosobnienia lub którego matka w okresie ciąży przebywała w więzieniu lub innym miejscu odosobnienia,

W razie śmierci tej osoby uprawnienie to przechodzi na małżonka, dzieci i rodziców.

Powyższe sprawy często opierają się na starych rodzinnych dokumentach, jednakże w przypadku, w którym wyżej opisane przesłanki wpisują się w rodzinne historie, istnieje możliwość zwrócenia się do stosownych instytucji o poszukiwanie informacji o naszych krewnych w zasobach archiwalnych.

Należy również wskazać, że wnioskodawca ma jedną szansę na uzyskanie zadośćuczynienia
i odszkodowania przed sądem. 

Do przedmiotowych spraw stosuje się odpowiednio przepisy dot. powagi rzeczy osądzonej, co oznacza, że po prawomocnym rozstrzygnięciu sądu, nie ma możliwości złożenia ponownego wniosku w tym przedmiocie.  Dotyczy to zarówno uwzględnienia wniosku jak i zasądzonych kwot. Mając na względzie powyższe słusznym jest aby przeanalizować swoją sytuację z profesjonalnym pełnomocnikiem.

Informujemy, że BD Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Barcz – Domańska obsługuje klientów z całego kraju oraz z zagranicy i zapewnia kompleksową pomoc w dopełnieniu wszelkich formalności, złożeniu wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie, a ostatecznie pomoc w uzyskaniu jak najwyższego świadczenia dla osób uprawnionych na podstawie „ustawy lutowej”.

Autorem niniejszego artykułu jest aplikant adwokacki Dominik Wąs.