Po wielu miesiącach oczekiwania i kilku godzinach narady składu całej Izby Cywilnej w dniu 25 kwietnia 2024 r. Sąd Najwyższy podjął uchwałę (sygn. akt: III CZP 25/22), w której ostatecznie rozstrzygnął zagadnienia prawne dotyczące tzw. kredytów frankowych. Na szczęście, obawy niektórych prawników okazały się nieuzasadnione, a Sąd Najwyższy podtrzymał dotychczasową linię orzeczniczą obowiązującą w sporach kredytobiorców z bankami. Co zatem wynika z uchwały?

Sąd Najwyższy potwierdził przede wszystkim, że jeśli postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów. To przeczy zatem licznym postulatom banków, aby umowa po wyeliminowaniu z niej abuzywnych klauzul mogła być uzupełniona przez inne regulacje, np. warunkujące wprowadzenie kursu NBP. Dodatkowo Sąd podkreślił, że w razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego umowa nie wiąże także w pozostałym zakresie.

W odniesieniu natomiast do rozliczenia pomiędzy stronami umowy kredytu uznanej za nieważną Sąd Najwyższy zgodził się, że zasadnym jest stosowanie teorii dwóch kondykcji, która tworzy dwa odrębne roszczenia: kredytobiorcy oraz banku. To powoduje, że kredytobiorcy mogą domagać się zwrotu wszystkich dokonanych wpłat, a od tej kwoty w trakcie trwania procesu naliczane będą odsetki. Bank natomiast ma prawo do żądania zwrotu wyłącznie kapitału kredytu. Najistotniejszym w tym kontekście wydaje się być jednak stwierdzenie, że bieg przedawnienia takiego roszczenia banku rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy. Koncepcja ta wpisuje się co do zasady w dotychczasowe stanowisko sądów, które również uzależniały bieg terminu przedawnienia roszczeń banku od wystąpienia przez kredytobiorcę z reklamacją bądź innym pismem kwestionującym umowę, względnie wytoczenia powództwa.

Na koniec, Sąd Najwyższy jednoznacznie opowiedział się za poglądem, że bankom nie należą się żadne dodatkowe roszczenia czy wynagrodzenie z tytułu korzystania ze środków pieniężnych – uznając jednak, że również kredytobiorcom takie roszczenia nie przysługują. Co istotne, nie oznacza to, że konsumenci w świetle tej uchwały nie mają prawa do sądowej waloryzacji świadczeń — w tej kwestii bowiem Sąd Najwyższy nie zajął stanowiska.

Pomimo, iż pojawiają się liczne głosy kwestionujące ważność tej uchwały z uwagi na niekonstytucyjny skład Sądu oraz nierozpoznanie wniosku Prokuratora Generalnego o wyłączenie sędziów, należy podkreślić, że Sąd Najwyższy nie wywrócił całej wypracowywanej przez lata sytuacji prawnej kredytobiorców do góry nogami i nie zaprezentował stanowiska odstępującego od linii orzeczniczej, która w dużej mierze wydaje się już utrwalona. Dotychczas sądy powszechne uznawały orzeczenia wydane przez Sąd Najwyższy z udziałem nowych sędziów, a zatem uwzględniając, że uchwale nadana została moc zasady prawnej (co powoduje, iż wiąże ona wszystkie składy orzekające Sądu Najwyższego) powinna ona przyczynić się do ujednolicenia orzecznictwa i przyśpieszenia postępowań sądowych.

Autorem niniejszego artykułu jest radca prawny Joanna Zarzycka.

Informujemy, że Kancelaria zajmuje się tematem kredytów frankowych od 2014 r. Udzielamy Klientom kompleksowej pomocy – poczynając od złożenia do banku reklamacji, przez poprowadzenie postępowania, wyegzekwowanie zasądzonych należności, aż po wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej nieruchomości. Zachęcamy do kontaktu z Sekretariatem Kancelarii celem umówienia nieodpłatnego spotkania, na którym zostanie przeanalizowana Państwa umowa kredytu, a nadto przedstawione zostaną informacje o przysługujących Państwu względem banku roszczeniach.

Kontakt z Kancelarią w sprawach dot. kredytów frankowych możliwy jest przez Facebook’a lub:

☎️: + 48 91 484 29 35 ✉️: kancelaria@kancelaria-bd.pl